Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

devote to

  • 1 devote

    dēvōtē, adv., devotedly, faithfully, v. devoveo, P. a. fin.

    Lewis & Short latin dictionary > devote

  • 2 devoveo

    dē-vŏvĕo, vōvi, vōtum, 2, v. a.
    I.
    To vow, devote (usually to a deity).
    A.
    Prop. (class.):

    Marti ea, quae bello ceperint,

    Caes. B. G. 6, 17, 3; so,

    Dianae pulcherrimum,

    Cic. Off. 3, 25, 95:

    gnatam pro muta agna,

    Hor. S. 2, 3, 219 et saep.;

    esp. freq.: se diis, or simply se,

    to devote one's self to death, to sacrifice one's self, Cic. N. D. 2, 3 fin.; id. Fin. 2, 19, 61:

    se pro aere alieno, in jesting allusion to the death of the Decii,

    id. Phil. 11, 6, 13:

    se pro patria Quiritibusque Romanis,

    Liv. 5, 41, 3; id. 8, 9; 9, 4; Verg. A. 12, 234:

    devota vita,

    Cic. Par. 1, 2, 12; cf.:

    devotis corporibus in hostem ruentes,

    Liv. 9, 17:

    ancipiti deum irae devotus,

    id. 10, 39: hinc Remus auspicio se devovet, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107:

    devota morti pectora,

    Hor. Od. 4, 14, 18; cf.

    without morti: stabat devota juventus,

    Luc. 4, 533:

    caput pro salute alicujus,

    Val. Max. 6, 2, extr. 2 et saep.—
    B.
    Transf., to devote, give up, attach (rarely):

    vobis animam hanc devovi,

    Verg. A. 11, 442; cf.:

    suos annos soli tibi,

    Ov. M. 14, 683; esp.: se, to give one's self up to, devote one's self to:

    se amicitiae alicujus,

    Caes. B. G. 3, 22, 2; cf.:

    se gloriae,

    Curt. 9, 6 fin.:

    se regibus,

    Sall. Hist. Fragm. 1, 73.—
    C.
    To promise solemnly, vow; with inf. or obj. clause (late Lat.):

    qui se devoverunt, nec manducare nec bibere,

    Vulg. Act. 23, 21:

    totam vitam suam serviturum se esse devovit,

    August. Serm. 286, 4; Gregor. M. Homil. 1, 19, 7.—
    D.
    To mark out, destine, appoint:

    exspectatione omnium T. Annio devota et constituta ista hostia esse videtur,

    Cic. Harusp. Resp. 3, 6.—
    II.
    Qs. to devote to the infernal gods, i. e. to curse, to execrate (mostly poet. and in post-Aug. prose—for syn. cf. detestor):

    aliquem,

    Nep. Alcib. 4, 5:

    natum suum (Theseus),

    Ov. F. 6, 738:

    se ipse,

    Quint. 5, 6, 2:

    scelerata arma,

    Ov. M. 5, 102:

    suas artes,

    id. ib. 8, 234:

    devota arbos,

    Hor. Od. 3, 4, 27:

    devoti sanguinis aetas,

    id. Epod. 16, 9 et saep.; v. such a form of imprecation in Macr. S. 3, 9.—
    III.
    To bewitch by conjurations ( poet.):

    aliquem carminibus, pollentibus herbis,

    Tib. 1, 8, 18:

    aliquem trajectis lanis,

    Ov. Am. 3, 7, 80; cf.:

    devota veneno corpora,

    id. ib. 3, 7, 27. —Hence, dēvōtus, a, um, P. a. (acc. to no. I. B.).
    A.
    Devoted to any one, i. e. attached, faithful (post-Aug.):

    ni tibi deditus essem Devotusque cliens,

    Juv. 9, 72;

    so with deditus,

    Sen. Ben. 3, 5:

    devotissimus alicui,

    Suet. Caes. 67 fin.; cf. Sen. Ben. 5, 17; and:

    DEVOTISSIMVS NVMINI MAIESTATIQVE EIVS,

    Inscr. Orell. 859; and so in comp., Claud. B. Gild. 289: animus alicui devotus, Tiber. ap. Suet. Tib. 67:

    equester ordo scenae harenaeque devotus,

    id. Calig. 30.— Poet.:

    devotae in externa proelia dextrae,

    ready for, Luc. 3, 311.— Subst.:

    cum DC devotis, quos illi Soldurios appellant,

    with six hundred faithful followers, Caes. B. G. 3, 22, 1. —
    B.
    In Christian authors, pious, devout:

    Roma Deo,

    Prud. adv. Symm. 2 fin.:

    filia Christo,

    Hier. Ep. 108, 2:

    jejunia,

    Aus. Idyll. 1, 2; so, obedient to authority, Cassiod. Varr. 2, 16.—
    C.
    Like deditus, given to, abandoned to a habit or thing (rare):

    vino,

    Phaedr. 4, 5, 6.— Adv.: dēvōtē, devotedly, faithfully: devote ac strenue, Cod. Th. 6, 24, 10.— Sup.:

    Deo devotissime serviamus,

    Lact. 6, 9 fin.; Aug. Ep. 86 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > devoveo

  • 3 sacrō

        sacrō āvī, ātus, āre    [sacer], to set apart as sacred, consecrate, dedicate, devote: agrum: praedam, L.: (laurum) Phoebo, V.: aras, V.: votum inmortale, V.: auream aquilam, Cu.: sacratas fide manūs, L.: sacrata Crotonis Ossa, O.: templum, V.— To devote, doom, declare accursed, condemn: de sacrando cum bonis capite eius leges, L.— To set apart, consecrate, devote, give, dedicate: quod patriae vacat, id studiis nobisque sacrasti, C. poët.: tibi sacratum opus, O.: Parcae telis sacrarunt Evandri (Halaesum), devote, V.— To render sacred, hallow, consecrate: foedus in Capitolio sacratum, declared inviolable, L.: cum sacratis legibus sanctum esset, ut, etc., by laws whose violation is followed by a curse: sacrata lex, a law under the protection of the gods, L.— To hold sacred, worship as sacred: patrem deūm hominumque hac sede, L.: Vesta sacrata, O.— To render imperishable, immortalize: quod Libitina sacravit, H.: eloquentia eius sacrata scriptis omnis generis, L.: avum Sacrarunt carmina tuum, O.
    * * *
    sacrare, sacravi, sacratus V
    consecrate, make sacred, dedicate

    Latin-English dictionary > sacrō

  • 4 cōnsecrō

        cōnsecrō āvī, ātus, āre    [com- + sacro], to dedicate, devote, offer as sacred, consecrate: agros: locum certis circa terminis, L.: lucos ac nemora, Ta.: Caesaris statuam, Cs.: candelabrum Iovi: Siciliam Cereri: fratribus aras, S.—To honor as a deity, place among gods, deify, glorify: Liberum: beluae numero consecratae deorum: Aeacum divitibus insulis, consign, i. e. immortalize, H. — To doom to destruction, devote, make accursed, execrate: caput eius, qui contra fecerit: tuum caput sanguine hoc, L. — To surrender: esse (se) iam consecratum Miloni, to the vengeance of. — Fig., to devote, attach devotedly, ascribe as sacred: certis quibusdam sententiis quasi consecrati: utilitas (artis) deorum inventioni consecrata: (viros) ad inmortalitatis memoriam. — To make immortal, immortalize: ratio disputandi (Socratis) Platonis memoriā consecrata: amplissimis monumentis memoriam nominis tui.
    * * *
    consecrare, consecravi, consecratus V TRANS
    consecrate/dedicate, set apart; hallow, sanctify; deify; curse; vow to a god

    Latin-English dictionary > cōnsecrō

  • 5

        (old subj. duis, duit, duint, etc.), dedī, datus, are    [1 DA-], to hand over, deliver, give up, render, furnish, pay, surrender: dic quid vis dari tibi, T.: pretium: Apronio quod poposcerit: pecuniam praetori: pecuniam ob ius dicendum: pecunias eis faenori: abrotonum aegro, administer, H.: obsides, Cs.: ad sepulturam corpus: manibus lilia plenis, by handfuls, V.: ne servi in quaestionem dentur: catenis monstrum, H.: obsidibus quos dabant acceptis, offered, L.: cui Apollo citharam dabat, was ready to give, V.: Da noctis mediae, da, etc. (sc. cyathos), i. e. wine in honor of, H. — Of letters, to intrust (for delivery), send: litteras ad te numquam habui cui darem, by whom to send: ut ad illum det litteras, may write: tum datae sunt (epistulae), cum, etc., was written: ad quas (litteras) ipso eo die dederam, answered.—To give, bestow, present, grant, confer, make a present of: dat nemo largius, T.: vasa legatis muneri data, Ta.: multis beneficia, S.: Os homini sublime, O.: cratera, quem dat Dido, a present from, V.: divis Tura, offer, H.: munus inritamen amoris, O.: pretium dabitur tibi femina, O.— To give up, surrender, yield, abandon, devote, leave: diripiendam urbem: (filiam) altaribus, Iu.: Siculos eorum legibus: summam certaminis uni, O.: dant tela locum, let pass, V.: dat euntibus silva locum, makes way, V.: ut spatium pila coiciendi non daretur, left, Cs.: tribus horis exercitui ad quietem datis, Cs.: amori ludum, H.: unum pro multis dabitur caput, V.: Mille ovium morti, H.: se rei familiari: sese in cruciatum: se vento, Cs.: da te populo.—With manūs, to offer (for fetters), i. e. to surrender, yield: qui det manūs vincique se patiatur: donicum victi manūs dedissent, N.: dat permotus manūs, yields, Cs.: do manūs scientiae, H.— To grant, give, concede, yield, resign, furnish, afford, present, award, render, confer: des veniam oro, H.: Si das hoc, admit, H.: plurīs sibi auras ad reprehendendum: facultatem per provinciam itineris faciundi, Cs.: hostibus occasionem pugnandi, S.: imperium Caesari: mihi honorem: datus tibi plausus, H.: dextram iuveni (as a pledge), V.: senatus utrique datur, a hearing, S.: si verbis audacia detur, O.: peditibus suis hostīs paene victos, turn over, S.: unam ei cenam, entertain at dinner, T.: Dat somnos adimitque, V.: Dat veniam somnumque dies, i. e. leave to rest, H.: Quā data porta, V.: Das aliquid famae, make a concession, H.— To permit, suffer, allow, let, grant: Da mihi contingere, etc., O.: Di tibi dent classem reducere, H.: cur Non datur audire, etc., V.: da, femina ne sim, O.: date volnera lymphis Abluam, V.: ille dedit quod non... et ut, etc., it was of his bounty, O.: omnibus nobis ut res dant sese, ita, etc., just as circumstances permit, T.: Multa melius se nocte dedere, succeed, V. — To spare, give up, concede, surrender, forgive: da hunc populo, spare for the sake of: non id petulantiae suae, sed Verginio datum, L.: sanguini id dari, that concession is made, L.— To release, let go, give out, relax, spread: curru lora, V.: frena, O.: in altum Vela, set sail, V.: retrorsum Vela, turn back, H.: conversa domum lintea, H. — Meton., to set, put, place, bring, cause: ipsum gestio Dari mi in conspectum, T.: ad eundem numerum (milites), Cs.: corpora in rogos, O.: collo bracchia circum, V.: bracchia Cervici, H.: multum cruoris, shed, O.: in laqueum vestigia, Iu.: te me dextera Defensum dabit, V. — With se, to present oneself, plunge, rush: In medias sese acies, V.: saltu sese in fluvium, V. — To bring forward, cause, produce, yield, present, make, display (poet.): quas turbas dedit, T.: omnes Dant cuneum, form, V.: terga, turn, V.: aetas Terga dedit, passed away, O.: Vina dabant animos, O.: ex fumo lucem, H.: partu prolem, V.: liberos, Ct.: segetes frumenta daturae, H.: ore colores, V.: patientiae documentum, Ta.: Ludentis speciem, H.: spectacula Marti, H.: Da mihi te talem, O. — To represent (on the stage), produce, bring out: Menandri Phasma, T.: fabulam. — To impose, assign, apportion, allot, appoint, inflict: sibi damnum: finem laborum, grant, V.: Nomina ponto, H.: Volnera ferro, O.: genti meae data moenia, fated, V.: dat negotium Gallis, uti, etc., Cs.: quae legatis in mandatis dederat, Cs.: hospitibus te dare iura, are the lawgiver, V.: detur nobis locus, assigned, H.: volnera hosti, O.: Haec data poena diu viventibus, imposed, Iu.: dat (auribus) posse moveri, makes movable, O.— To excite, awaken, produce: sibi minus dubitationis, Cs.: risūsque iocosque, H.: ignīs (amoris), O.—Fig., of expression, to give expression to, give, utter, announce: in me iudicium: legem, enact: ei consilium: dabitur ius iurandum, Te esse, etc., I'll take my oath, T.: fidem, O.: signum recipiendi, Cs.: responsa, V.: cantūs, V.: Undis iura, O.: requiemque modumque remis, O. — Esp.: nomen, to give in, i. e. enlist, Cs.— To tell, communicate, relate, inform (poet.): quam ob rem has partīs didicerim, paucis dabo, T.: iste deus qui sit, da nobis, V.: Seu Aeneas eripuisse datur, O.— To apply, bestow, exercise, devote: paululum da mi operae, attend, T.: imperatori operam date, Cs.: virtuti opera danda est.—Of a penalty, to give, undergo, suffer, endure: consules poenas dederant, S.: Teucris det sanguine poenas, atone with his life, V. — With verba, to give (mere) words, attempt to deceive, pretend, mislead, cheat: Quoi verba dare difficilest, T.: verba dedimus, decepimus. — With dat, predic., to ascribe, impute, attribute, reckon, regard: quam rem vitio dent, T.: laudem Roscio culpae: quae tu commisisti Verri crimini daturus sum.
    * * *
    dare, dedi, datus V TRANS
    give; dedicate; sell; pay; grant/bestow/impart/offer/lend; devote; allow; make; surrender/give over; send to die; ascribe/attribute; give birth/produce; utter

    Latin-English dictionary >

  • 6 addico

    ad-dīco, xi, ctum, 3, v. a. ( imp. addice, for addic, Plaut. Poen. 2, 50;

    addixti,

    Mart. 12, 16), orig., to give one's assent to a thing (“addicere est proprie idem dicere et approbare dicendo,” Fest. p. 13 Müll.), in its lit. signif. belonging only to augural and judicial language (opp. abdĭco).
    I.
    Of a favorable omen, to be propitious to, to favor, usually with aves as subj., and without obj.:

    cum sacellorum exaugurationes admitterent aves, in Termini fano non addixere,

    Liv. 1, 55, 3; so,

    Fabio auspicanti aves semel atque iterum non addixerunt,

    id. 27, 16, 15; also with auspicium as subj.:

    addicentibus auspiciis vocat contionem,

    Tac. A. 2, 14; cf. Drak. Liv. 1, 36, 3; 27, 16, 15.—And with acc. of obj.:

    illum quem aves addixerant,

    Fest. p. 241 Müll.—In judicial lang.: alicui aliquid or aliquem, to award or adjudge any thing to one, to sentence; hence Festus, with reference to the adjudged or condemned person, says:

    “alias addicere damnare est,” p. 13 Müll.: ubi in jus venerit, addicet praetor familiam totam tibi,

    Plaut. Poen. 1, 1, 57:

    bona alicui,

    Cic. Verr. 2, 1, 52:

    addictus erat tibi?

    had he been declared bound to you for payment? id. Rosc. Com. 14, 41; hence ironic.: Fufidium... creditorem debitoribus suis addixisti, you have adjudged the creditor to his debtors (instead of the reverse), id. Pis. 35:

    liberum corpus in servitutem,

    Liv. 3, 56.—Hence subst., addictus, i, m., one who has been given up or made over as servant to his creditor:

    ducite nos quo jubet, tamquam quidem addictos,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 87:

    addictus Hermippo et ab hoc ductus est,

    Cic. Fl. 20 extr.; cf. Liv. 6, 15, 20. (The addictus, bondman, was not properly a slave = servus, for he retained his nomen, cognomen, his tribus, which the servus did not have; he could become free again by cancelling the demand, even against the will of his dominus; the servus could not; the addictus, when set free, was also again ingenuus, the servus only libertinus; v. Quint. 7, 3, 27. The inhuman law of the Twelve Tables, which, however, was never put in execution, that one indebted to several creditors should be cut in pieces and divided among them, is mentioned by Gell. 20, 1: Niebuhr, Rom. Gesch. 1, 638;

    Smith's Antiq.): addicere alicui judicium,

    to grant one leave to bring an action, Varr. L. L. 6, § 61 Müll.: addicere litem, sc. judici, to deliver a cause to the judge. This was the office of the praetor. Such is the purport of the law of XII. Tab. Tab. I.: POST MERIDIEM PRAESENTI STLITEM ADDICITO, ap. Gell. 17, 2:

    judicem or arbitrum (instead of dare judicium),

    to appoint for one a judge in his suit, Dig. 5, 1, 39, 46 and 80: addicere aliquid in diem, to adjudge a thing to one ad interim, so that, upon a change of circumstances, the matter in question shall be restored in integrum, Dig. 18, 2; 6, 1, 41; 39, 3, 9.—
    B.
    In auctions, to adjudge to the highest bidder, knock down, strike off, deliver to (with the price in abl.): ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii Postumi [p. 31] nummo sestertio sibi addici velit, Cic. Rab. Post. 17; so id. Verr. 2, 1, 55; Suet. Caes. 50.—Addicere bona alicujus in publicum, i. e. to confiscate, Caes. B. C. 2, 18;

    hence in Plaut., of a parasite, who strikes himself off, as it were, i. e. promises himself to one as guest, on condition that he does not in the mean time have a higher bid, i. e. is not attracted to another by a better table,

    Plaut. Capt. 1, 2, 76 sq. —
    C.
    In gen., to sell, to make over to:

    addice tuam mihi meretricem,

    Plaut. Poen. 2, 50:

    hominem invenire neminem potuit, cui meas aedes addiceret, traderet, donaret, Auct. Or. pro Dom. 41. Antonius regna addixit pecunia,

    Cic. Phil. 7, 5, 15; so Hor. S. 2, 5, 109.—In a metaph. signif.,
    D.
    To deliver, yield, or resign a thing to one, either in a good or a bad sense.
    a.
    In a good sense, to devote, to consecrate to:

    senatus, cui me semper addixi,

    Cic. Planc. 39, 93:

    agros omnes addixit deae,

    Vell. 2, 25;

    hence, morti addicere,

    to devote to death, Cic. Off. 3, 10, 45:

    nolite... omnem Galliam prosternere et perpetuae servituti addicere,

    to devote to perpetual slavery, Caes. B. G. 7, 77.—
    b.
    In a bad sense, to give up, to sacrifice, to abandon (very freq.);

    ejus ipsius domum evertisti, cujus sanguinem addixeras,

    Cic. Pis. 34, 83:

    libidini cujusque nos addixit,

    id. Phil. 5, 12, 33; so id. Mil. 32; id. Sest. 17; id. Quint. 30; hence poet.:

    quid faciat? crudele, suos addicere amores,

    to sacrifice, to surrender his love, Ov. M. 1, 617 (where some read wrongly abdicere).—
    E.
    In later Latin, to attribute or ascribe a work to one:

    quae (comoediae) nomini eius (Plauti) addicuntur,

    Gell. 3, 3, 13.—Hence, addic-tus, P. a. (after II. D.), dedicated or devoted to a thing; hence,
    a.
    Destined to:

    gladiatorio generi mortis addictus,

    Cic. Phil. 11, 7, 16; cf. Hor. Epod. 17, 11.—
    b.
    Given up to, bound to:

    qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    nullius addictus jurare in verba magistri,

    Hor. Ep. 1, 1, 14:

    Prasinae factioni addictus et deditus,

    Suet. Cal. 55.— Comp., sup., and adv. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > addico

  • 7 consacratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consacratus

  • 8 consecratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecratus

  • 9 consecro

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecro

  • 10 dedita opera

    dē-do, dĭdi, dĭtum ( infin. pass. parag.:

    dedier,

    Liv. 1, 32), 3, v. a., lit., to give away, give up from one's self; hence, with respect to the term. ad quem, to give up any thing to one, to surrender, deliver, consign, yield (stronger than do, q. v.—freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ancillas,

    Ter. Hec. 5, 2, 7; cf.:

    aliquem in pistrinum,

    id. Andr. 1, 2, 28:

    aliquem hostibus in cruciatum,

    Caes. B. G. 7, 71, 3; so,

    ad supplicium,

    Liv. 1, 5:

    ad exitium,

    Tac. A. 1, 32; id. H. 2, 10:

    ad necem,

    Liv. 9, 4;

    for which neci,

    Verg. G. 4, 90; Ov. F. 4, 840:

    telis militum,

    Cic. Mil. 1, 2:

    aliquem istis,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    mihi iratae infamem juvencum,

    Hor. Od. 3, 27, [p. 526] 46:

    Assyrios cineri odores,

    impart, devote, Tib. 1, 3, 7.—
    B.
    Esp., milit. t. t., to deliver up, surrender some one or something to the enemy; and with se, to surrender one's self, capitulate: INIVSTE IMPIEQVE ILLOS HOMINES ILLASQVE RES DEDIER, an old formula in Liv. 1, 32:

    urbem, agrum, aras, focos seque uti dederent,

    Plaut. Am. 1, 1, 71:

    eos, qui sibi Galliaeque bellum intulisset, sibi dedere,

    Caes. B. G. 4, 16, 3: so,

    auctores belli,

    Liv. 9, 1:

    eum hostibus,

    Suet. Caes. 24:

    Cirtam,

    Sall. J. 35, 1:

    Ambiani se suaque omnia sine mora dediderunt,

    Caes. B. G. 2, 15, 2:

    se suaque omnia Caesari,

    id. ib. 3, 16, 4; id. B. C. 3, 11 fin.:

    se alicui,

    id. B. G. 2, 15 fin.; 2, 28, 2; id. B. C. 2, 44, 1; 3, 28, 4 et saep.:

    se in ditionem atque in arbitratum Thebano poplo,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; Liv. 7, 31; 26, 33:

    incolumitatem deditis pollicebatur,

    Caes. B. C. 3, 28, 2; Tac. Agr. 16 al.: se, without dat., Caes. B. C. 2, 22; Liv. 42, 8 et saep.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to give up, yield, devote, dedicate; and with se, to give up, apply, devote, dedicate one's self (esp. freq. in Cic.):

    Davo ego istuc dedam jam negoti,

    Ter. Andr. 5, 4, 50:

    membra molli somno,

    Lucr. 3, 113:

    aures suas poetis,

    Cic. Arch. 10 fin.:

    animum sacris,

    Liv. 1, 31 al.:

    aliquem cupiditati crudelitatique alicujus,

    Cic. Quint. 18 fin.; so,

    filiam (Verginiam) libidini App. Claudii,

    id. Fin. 2, 20 fin.; ef. Tac. A. 3, 23:

    collegam liberto,

    id. ib. 16, 10:

    tuus sum, tibi dedo operam,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 60; cf.:

    ubi ei dediderit operas,

    id. ib. 11 al.:

    corpora paupertate dedita morti,

    Lucr. 6, 1255:

    se totum Catoni,

    Cic. Rep. 2, 1; cf.:

    cui (sc. patriae) nos totos dedere... debemus,

    id. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    se toto animo huic discendi delectationi,

    id. Tusc. 5, 39 fin.:

    se penitus musicis,

    id. de Or. 1, 3, 10:

    se literis,

    id. Q. Fr. 3, 5, 4:

    se ei studio,

    id. de Or. 3, 15, 57:

    se doctrinae,

    id. Off. 1, 21, 71; Quint. 10, 2, 23; 11, 1, 35:

    se amicitiae eorum,

    Caes. B. G. 3, 22, 2 al.:

    ne me totum aegritudini dedam,

    Cic. Att. 9, 4; so,

    se totos libidinibus,

    id. Tusc. 1, 30; id. Or. 43, 148; id. Tusc. 2, 21, 48 et saep.:

    cum se ad audiendum, legendum scribendumque dediderit,

    Cic. de Or. 1, 21, 95:

    dede neci,

    Verg. G. 4, 90; Ov. H. 14, 125; id. F. 4, 840:

    se ad literas memoriasque veteres,

    Gell. 2, 21, 6:

    cum se doctrinae penitus dedidissent,

    Lact. 1, 1, 1.— Absol.: dediderim periculis omnibus, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 45.—
    b.
    dēdĭta ŏpĕra, adverb., purposely, designedly, intentionally, Plaut. Trin. 1, 2, 29; Ter. Eun. 5, 2, 2; Afran. ap. Non. 433, 30; Cic. Att. 10, 3; Liv. 2, 29; 2, 51; Col. 12, 4, 5;

    in the order opera dedita,

    Cic. de Or. 3, 50, 193;

    and in MSS. ellipt., dedita,

    id. Att. 15, 4, 4; cf. dedita, epitêdes, Gloss. —
    B.
    In Partic.: manus, for the usual dare manus, to give up, to yield: si tibi vera videntur, dede manus;

    aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043.—Hence, dēdĭtus, a, um, P. a. (acc. to no. II. A.), given up to, addicted, devoted to something; eager, assiduous, diligent (class.; esp. freq. in Cic.).
    (α).
    With dat.:

    hoc magis sum Publio deditus, quod, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 4; cf.:

    nimis equestri ordini deditus,

    id. Brut. 62, 223:

    eorum voluntati et gratiae deditus fuit,

    id. Verr. 2, 3, 24:

    his studiis,

    id. de Or. 1, 13, 57; id. Arch. 6, 12:

    studio literarum,

    id. Brut. 21, 79:

    literis,

    id. Fam. 1, 7 fin.:

    artibus,

    id. de Or. 1, 1, 2; cf. id. Cael. 30, 72; Liv. 1, 57:

    nec studio citharae nec Musae deditus ulli,

    Hor. S. 2, 3, 105 al.:

    animus libidini deditus,

    Cic. Cael. 19, 45:

    vitiis flagitiisque omnibus,

    id. Rosc. Am. 13 fin.:

    ventri atque somno,

    Sall. C. 2, 8; cf.:

    somno ciboque,

    Tac. G. 15:

    corporis gaudiis,

    Sall. J. 2, 4; cf. id. ib. 85, 41:

    quaestui atque sumptui,

    id. Cat. 13 fin.; Suet. Vit. 13:

    agriculturae,

    Vulg. 2 Par. 26, 10:

    vino,

    id. 2 Tim. 3, 8.— Comp.:

    uxoribus deditior,

    Eutr. 10, 15.— Sup.: ab optimo certe animo ac deditissimo tibi, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—
    (β).
    In Lucret. and Catull. with in:

    in pugnae studio quod dedita mens est,

    Lucr. 3, 647:

    in rebus animus,

    id. 4, 816; Catull. 61, 102.—
    * (γ).
    With an adv. of place:

    ubi spectaculi tempus venit deditaeque eo (sc. ad spectacula) mentes cum oculis erant,

    Liv. 1, 9, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > dedita opera

  • 11 dedo

    dē-do, dĭdi, dĭtum ( infin. pass. parag.:

    dedier,

    Liv. 1, 32), 3, v. a., lit., to give away, give up from one's self; hence, with respect to the term. ad quem, to give up any thing to one, to surrender, deliver, consign, yield (stronger than do, q. v.—freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    ancillas,

    Ter. Hec. 5, 2, 7; cf.:

    aliquem in pistrinum,

    id. Andr. 1, 2, 28:

    aliquem hostibus in cruciatum,

    Caes. B. G. 7, 71, 3; so,

    ad supplicium,

    Liv. 1, 5:

    ad exitium,

    Tac. A. 1, 32; id. H. 2, 10:

    ad necem,

    Liv. 9, 4;

    for which neci,

    Verg. G. 4, 90; Ov. F. 4, 840:

    telis militum,

    Cic. Mil. 1, 2:

    aliquem istis,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    mihi iratae infamem juvencum,

    Hor. Od. 3, 27, [p. 526] 46:

    Assyrios cineri odores,

    impart, devote, Tib. 1, 3, 7.—
    B.
    Esp., milit. t. t., to deliver up, surrender some one or something to the enemy; and with se, to surrender one's self, capitulate: INIVSTE IMPIEQVE ILLOS HOMINES ILLASQVE RES DEDIER, an old formula in Liv. 1, 32:

    urbem, agrum, aras, focos seque uti dederent,

    Plaut. Am. 1, 1, 71:

    eos, qui sibi Galliaeque bellum intulisset, sibi dedere,

    Caes. B. G. 4, 16, 3: so,

    auctores belli,

    Liv. 9, 1:

    eum hostibus,

    Suet. Caes. 24:

    Cirtam,

    Sall. J. 35, 1:

    Ambiani se suaque omnia sine mora dediderunt,

    Caes. B. G. 2, 15, 2:

    se suaque omnia Caesari,

    id. ib. 3, 16, 4; id. B. C. 3, 11 fin.:

    se alicui,

    id. B. G. 2, 15 fin.; 2, 28, 2; id. B. C. 2, 44, 1; 3, 28, 4 et saep.:

    se in ditionem atque in arbitratum Thebano poplo,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; Liv. 7, 31; 26, 33:

    incolumitatem deditis pollicebatur,

    Caes. B. C. 3, 28, 2; Tac. Agr. 16 al.: se, without dat., Caes. B. C. 2, 22; Liv. 42, 8 et saep.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to give up, yield, devote, dedicate; and with se, to give up, apply, devote, dedicate one's self (esp. freq. in Cic.):

    Davo ego istuc dedam jam negoti,

    Ter. Andr. 5, 4, 50:

    membra molli somno,

    Lucr. 3, 113:

    aures suas poetis,

    Cic. Arch. 10 fin.:

    animum sacris,

    Liv. 1, 31 al.:

    aliquem cupiditati crudelitatique alicujus,

    Cic. Quint. 18 fin.; so,

    filiam (Verginiam) libidini App. Claudii,

    id. Fin. 2, 20 fin.; ef. Tac. A. 3, 23:

    collegam liberto,

    id. ib. 16, 10:

    tuus sum, tibi dedo operam,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 60; cf.:

    ubi ei dediderit operas,

    id. ib. 11 al.:

    corpora paupertate dedita morti,

    Lucr. 6, 1255:

    se totum Catoni,

    Cic. Rep. 2, 1; cf.:

    cui (sc. patriae) nos totos dedere... debemus,

    id. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    se toto animo huic discendi delectationi,

    id. Tusc. 5, 39 fin.:

    se penitus musicis,

    id. de Or. 1, 3, 10:

    se literis,

    id. Q. Fr. 3, 5, 4:

    se ei studio,

    id. de Or. 3, 15, 57:

    se doctrinae,

    id. Off. 1, 21, 71; Quint. 10, 2, 23; 11, 1, 35:

    se amicitiae eorum,

    Caes. B. G. 3, 22, 2 al.:

    ne me totum aegritudini dedam,

    Cic. Att. 9, 4; so,

    se totos libidinibus,

    id. Tusc. 1, 30; id. Or. 43, 148; id. Tusc. 2, 21, 48 et saep.:

    cum se ad audiendum, legendum scribendumque dediderit,

    Cic. de Or. 1, 21, 95:

    dede neci,

    Verg. G. 4, 90; Ov. H. 14, 125; id. F. 4, 840:

    se ad literas memoriasque veteres,

    Gell. 2, 21, 6:

    cum se doctrinae penitus dedidissent,

    Lact. 1, 1, 1.— Absol.: dediderim periculis omnibus, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 45.—
    b.
    dēdĭta ŏpĕra, adverb., purposely, designedly, intentionally, Plaut. Trin. 1, 2, 29; Ter. Eun. 5, 2, 2; Afran. ap. Non. 433, 30; Cic. Att. 10, 3; Liv. 2, 29; 2, 51; Col. 12, 4, 5;

    in the order opera dedita,

    Cic. de Or. 3, 50, 193;

    and in MSS. ellipt., dedita,

    id. Att. 15, 4, 4; cf. dedita, epitêdes, Gloss. —
    B.
    In Partic.: manus, for the usual dare manus, to give up, to yield: si tibi vera videntur, dede manus;

    aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043.—Hence, dēdĭtus, a, um, P. a. (acc. to no. II. A.), given up to, addicted, devoted to something; eager, assiduous, diligent (class.; esp. freq. in Cic.).
    (α).
    With dat.:

    hoc magis sum Publio deditus, quod, etc.,

    Cic. Fam. 5, 8, 4; cf.:

    nimis equestri ordini deditus,

    id. Brut. 62, 223:

    eorum voluntati et gratiae deditus fuit,

    id. Verr. 2, 3, 24:

    his studiis,

    id. de Or. 1, 13, 57; id. Arch. 6, 12:

    studio literarum,

    id. Brut. 21, 79:

    literis,

    id. Fam. 1, 7 fin.:

    artibus,

    id. de Or. 1, 1, 2; cf. id. Cael. 30, 72; Liv. 1, 57:

    nec studio citharae nec Musae deditus ulli,

    Hor. S. 2, 3, 105 al.:

    animus libidini deditus,

    Cic. Cael. 19, 45:

    vitiis flagitiisque omnibus,

    id. Rosc. Am. 13 fin.:

    ventri atque somno,

    Sall. C. 2, 8; cf.:

    somno ciboque,

    Tac. G. 15:

    corporis gaudiis,

    Sall. J. 2, 4; cf. id. ib. 85, 41:

    quaestui atque sumptui,

    id. Cat. 13 fin.; Suet. Vit. 13:

    agriculturae,

    Vulg. 2 Par. 26, 10:

    vino,

    id. 2 Tim. 3, 8.— Comp.:

    uxoribus deditior,

    Eutr. 10, 15.— Sup.: ab optimo certe animo ac deditissimo tibi, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—
    (β).
    In Lucret. and Catull. with in:

    in pugnae studio quod dedita mens est,

    Lucr. 3, 647:

    in rebus animus,

    id. 4, 816; Catull. 61, 102.—
    * (γ).
    With an adv. of place:

    ubi spectaculi tempus venit deditaeque eo (sc. ad spectacula) mentes cum oculis erant,

    Liv. 1, 9, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > dedo

  • 12 sacro

    sā̆cro, āvi, ātum, 1, v. a. [sacer], to declare or set apart as sacred; to consecrate, dedicate, or devote to a divinity (class.; cf. consecro).
    I.
    Lit.:

    ne quis agrum consecrato. Auri, argenti, eboris sacrandi modus esto,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    eum praedam Veientanam publicando sacrandoque ad nihilum redegisse, ferociter increpant,

    Liv. 5, 25:

    (agrum) Cypriae,

    Ov. M. 10, 644:

    Capitolino Jovi donum ex auro,

    Suet. Tib. 53 fin.:

    (laurum) Phoebo,

    Verg. A. 7, 62:

    aras,

    id. ib. 5, 48:

    vigilem ignem,

    id. ib. 4, 200:

    votum immortale,

    id. ib. 8, 715:

    inter haec auream aquilam pinnis extendenti similem sacraverant,

    Curt. 3, 3, 16:

    templum, in quo Helena sacravit calicem ex electro,

    Plin. 33, 4, 23, § 81.—In part. perf.:

    duabus aris ibi Jovi et Soli sacratis cum immolasset,

    Liv. 40, 22:

    arae,

    Suet. Tib. 14:

    sacratas fide manus,

    Liv. 23, 9:

    sacrata Crotonis Ossa tegebat humus,

    Ov. M. 15, 55:

    rite pecudes,

    Verg. A. 12, 213:

    templum,

    id. ib. 2, 165 al. —
    2.
    With a bad accessory signif. (cf. sacer, II.), to devote or doom to destruction, to declare accursed, to condemn:

    de sacrando cum bonis capite ejus, qui regni occupandi consilia inisset, gratae in vulgus leges fuere,

    Liv. 2, 8; cf.:

    caput Jovi,

    id. 10, 38.—
    B.
    Transf., in gen., to set apart, consecrate, devote, give, dedicate a thing to any one ( poet. and rare):

    quod patriae vocis studiis nobisque sacrasti, Cic. poët. Div. 1, 13, 22: hunc illi honorem Juppiter sacravit,

    Verg. A. 12, 141:

    tibi sacratum opus,

    Ov. Tr. 2, 552.—In a bad sense:

    injecere manum Parcae, telisque sacrarunt Evandri (Halaesum),

    Verg. A. 10, 419.—
    II.
    Meton.
    1.
    To render sacred or inviolable by consecration; to hallow, consecrale:

    hoc nemus aeterno cinerum sacravit honore Faenius,

    Mart. 1, 117, 1:

    foedus, quod in Capitolio sacratum fuisset, irritum per illos esse,

    that had been decreed inviolable, Liv. 38, 33; cf.:

    sanctiones sacrandae sunt genere ipso aut obtestatione legis, aut, etc.,

    Cic. Balb. 14, 33:

    sacrata lex,

    a law whose violation was punished by devoting the offender to the infernal gods, id. Sest. 7, 16; id. Dom. 17, 43; Liv. 2, 33; 3, 17; 7, 41; 9, 39; 36, 38; cf.:

    sacratae leges sunt, quibus sanctum est, qui quid adversus eas fecerit, sacer alicui deorum sit cum familia pecuniaque,

    Fest. p. 318 Müll.—
    2.
    Of a deity, to hold sacred, to worship or honor as sacred:

    haud frustra te patrem deum hominumque hac sede sacravimus,

    Liv. 8, 6:

    Vesta sacrata,

    Ov. M. 15, 864.—
    B.
    Transf., in gen., to render imperishable, to immortalize (rare):

    aliquem Lesbio plectro,

    Hor. C. 1, 26, 11; cf.:

    miratur nihil, nisi quod Libitina sacravit,

    id. Ep. 2, 1, 49:

    vivit vigetque eloquentia ejus (Catonis), sacrata scriptis omnis generis,

    Liv. 39, 40:

    avum Sacrārunt carmina tuum,

    Ov. P. 4, 8, 64.—Hence, sā̆crātus, a, um, P. a., hallowed, consecrated, holy, sacred:

    sacrata jura parentum,

    Ov. M. 10, 321:

    jura Graiorum,

    Verg. A. 2, 157:

    vittae Sacrati capitis,

    id. ib. 3, 371:

    dux,

    i. e. Augustus, Ov. F. 2, 60; cf.:

    manus (Tiberii),

    id. ib. 1, 640:

    dies sacratior,

    Mart. 4, 1, 1:

    numen gentibus sacratissimum,

    Plin. 33, 4, 24, § 82:

    homines,

    devoted to the gods, Macr. S. 3, 7;

    Aug. Civ. Dei, 2, 26.—At a later per., Sacratissimus,

    an epithet of the emperors, Most Worshipful, Dig. 38, 17, 9; Mamert. Pan. ad Maxim. 1 et saep.— Adv.: sā̆crātē, in eccl. Lat.,
    1.
    Holily, piously:

    vivere,

    Aug. Ep. 22 fin.
    2.
    Mysteriously, mystically, Aug. Doctr. Chr. 2, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > sacro

  • 13 cōn-ferō

        cōn-ferō contulī, conlātus    (coll-), cōnferre.    I. To bring together, collect, gather, unite, join: ligna circa casam, N.: undique conlatis membris, H.: signis in unum locum conlatis, Cs.: dentes in corpore, join, O.: capita, lay heads together: gradum, to walk together, V.—To pay in, contribute: aes, O.: alqd in tuam statuam: aurum in publicum, L.: munera ei, N.: tributa quotannis: (pecuniam) ad statuam: ad honorem tuum pecunias: sextantes in capita, L.—To bring together, match, set in opposition, oppose, set together: cum Fonteio ferrum ac manus contulerunt: conlatis signis exercitūs superare: arma cum aliquo, N.: castra cum hoste, L.: castris Scipionis castra conlata habere, Cs.: pedem cum pede, to fight foot to foot, L.: pede conlato, L.: non possum magis pedem conferre (in court): gradum, L.: pectora luctantia nexu pectoribus, O.: manum Aeneae, V.: inter sese certamina belli, V.: conlato Marte, O.: mecum confer, ait, fight with me, O.: lites, to quarrel, H.—Fig., to bring together in thought, compare, contrast: conferte Verrem: si conferendum exemplumst, cited, T.: faciem moresque duarum, O.: nec quisquam iuventutis conferri potuit, L.: omnia summā diligentiā conlata sunt: hanc pacem cum illo bello: cum Dracone nostras leges: cum illo te dominandi cupiditate: vitam inter se utriusque, pārva magnis: nil iucundo amico, H.—To consult, confer, consider, deliberate, talk over: alqd coram: cum aliquo sermones, unite in: consilia ad adulescentīs, advise with, T.: iniurias, t<*> counsel on, Ta.: inter nos, quid finis: quid ammorum Hispanis esset, L.—To compress, abridge, condense, sum up, make brief: Academiam in quattuor (libros): ut in pauca conferam: sua verba in duos versūs, O.—To join in moving, propose unitedly: cur enim non confertis, ne sit, etc., L.—    II. To bear, carry, convey, direct, take, bring: copias in provinciam: quos eodem audita clades contulerat, L.—With se, to betake oneself, turn, have recourse: quo me miser conferam?: se suaque omnia in oppidum, Cs.: quo se fusa acies, L.: se in fugam<*> me in gregem sicariorum, join.—Fig., to change, transform, turn, metamorphose: aliquem in saxum, O.: corpus in albam volucrem, O. — To bring, turn, direct: verba si ad rem conferentur, be changed for deeds, T.: suspitionem in Capitonem.—With se, to devote oneself, apply, engage: me ad pontificem: se ad studium scribendi: se in salutem rei p.—To devote, apply, employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, transfer: cum maxima munera ei ab regibus conferrentur, N.: fructum alio, T.: tempus ad oblivionem belli: orationem ad misericordiam: curas in rem p.: pecuniam in rei p. tempus, for some service: fructum ingeni in proximum quemque: Quid damnatio confert? avail, Iu.—To refer, ascribe, attribute, impute, assign, throw blame, lay to the charge of: species istas hominum in deos: mortis illius invidiam in L. Flaccum: culpam in me, T.: in alterum causam, throw the blame, L.—To transfer, assign, refer, put off, defer, postpone: expugnationem in hunc annum, L.: omnia in mensem Martium: alqd in longiorem diem, Cs.: eo omnem belli rationem conferre, to transfer, Cs.

    Latin-English dictionary > cōn-ferō

  • 14 dē-voveō

        dē-voveō vōvī, vōtus, ēre,    to vow, devote, offer, sacrifice: Marti ea, quae bello ceperint, Cs.: Dianae alqd pulcherrimum: gnatam pro mutā agnā, H.: se ipsos dis pro re p.: se pro patriā, L.: se aris, V.: auspicio se: devota morti pectora, H.—Fig., to devote, give up, attach: vobis animam hanc, V.: suos annos soli tibi, O.: se amicitiae alicuius, Cs.—To mark out, destine, appoint, doom: Annio hostiam: pesti devota futurae Phoenissa, V.—To curse, execrate: se, N.: natum suum, O.: suas artīs, O.—To bewitch (poet.): aliquem traiectis lanis, O.

    Latin-English dictionary > dē-voveō

  • 15 dicō

        dicō āvī, ātus, āre    [* dicus; DIC-], to dedicate, consecrate, devote: donum (Iovi) dicatum: ara condita atque dicata, L.: tibi aram dicatum iri, L.: templum Iovis, O., L.: templa sibi (patri), V.: vehiculum, Ta.— To give up, set apart, appropriate, attach: hanc operam tibi, T.: diem tibi: se Crasso, se Remis in clientelam, Cs.: se alii civitati, to become a free denizen: in aliam se civitatem.— To initiate, inaugurate: illā acie nova signa, Ta.
    * * *
    I
    dicare, dicavi, dicatus V
    dedicate, consecrate, set apart; devote; offer
    II
    dicere, additional forms V
    say, talk; tell, call; name, designate; assert; set, appoint; plead; order
    III
    dicere, dixi, dictus V
    say, talk; tell, call; name, designate; assert; set, appoint; plead; order

    Latin-English dictionary > dicō

  • 16 operor

        operor ātus, ārī, dep.    [opus], to work, labor, toil, take pains, be busied, devote oneself: in cute curandā, H.: rei p., L.: Conubiis arvisque novis, V.: studio operatus inhaesi, engrossed, O.—Of religious observances, to perform, attend, offer: iustis operata sacris, H.: superstitionibus, L.: matutinis festa lucernis, Iu.—To serve, do honor, render sacrifice: Cereri laetis operatus in herbis, V.: tibi operata resolvimus ora, devoted to thee, O.
    * * *
    operari, operatus sum V DEP
    labor, toil, work; perform (religious service), attend, serve; devote oneself

    Latin-English dictionary > operor

  • 17 adplico

    I
    adplicare, adplicavi, adplicatus V TRANS
    connect, place near, bring into contact; land (ship); adapt; apply/devote to
    II
    adplicare, adplicui, adplicitus V TRANS
    connect, place near, bring into contact; land (ship); adapt; apply/devote to

    Latin-English dictionary > adplico

  • 18 applico

    I
    applicare, applicavi, applicatus V TRANS
    connect, place near, bring into contact; land (ship); adapt; apply/devote to
    II
    applicare, applicavi, applicatus V
    apply, put in practice
    III
    applicare, applicui, applicitus V TRANS
    connect, place near, bring into contact; land (ship); adapt; apply/devote to

    Latin-English dictionary > applico

  • 19 confero

    confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.
    I.
    To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).
    A.
    In gen.:

    ligna circa casam,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    arma,

    Vell. 2, 114, 4:

    cibos ore suo (aves),

    Quint. 2, 6, 7:

    undique collatis membris,

    Hor. A. P. 3 al.:

    sarcinas in unum locum,

    Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

    collatis militaribus signis,

    id. ib. 7, 2:

    ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

    Hor. C. 3, 4, 19:

    quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

    Col. 1, 6, 7:

    illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

    Tac. A. 4, 46 fin.:

    dentes in corpore (canes),

    Ov. M. 3, 236:

    materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

    Quint. 3, 9, 8:

    summas (scriptorum) in commentarium et capita,

    id. 10, 7, 32:

    plura opera in unam tabulam,

    id. 8, 5, 26:

    quae in proximos quinque libros conlata sunt,

    id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

    rogus inimicis collatus manibus,

    Petr. 115 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

    dona mihi,

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    contulit aes populus,

    Ov. F. 4, 351;

    so freq. on monuments: AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

    EX AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3991:

    aurum argentumque in publicum,

    Liv. 28, 36, 3:

    munera ei,

    Nep. Ages. 7, 3:

    tributa quotannis ex censu,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

    conferre eo minus tributi,

    Liv. 5, 20, 5:

    in commune,

    Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

    quadringena talenta quotannis Delum,

    Nep. Arist. 3, 1:

    (pecunia) ad ejus honores conlata,

    Cic. Fl. 25, 59:

    ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

    id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

    sextantes in capita,

    Liv. 2, 33, 11:

    pecunias,

    Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

    vinum alius, alius mel,

    Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

    sua bona in medium,

    ib. 37, 6, 1 pr.:

    magnam partem patrimonii alicui rei,

    ib. 50, 4, 5:

    cum et Socrati collatum sit ad victum,

    Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

    nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

    Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,
    b.
    Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.
    (α).
    With ad:

    naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

    Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—
    * (β).
    With in:

    rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

    Quint. 10, 7, 26.—
    (γ).
    With dat.:

    Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

    Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—
    (δ).
    With subj. inf.:

    incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

    Plin. 19, 5, 26, § 83.—
    (ε).
    Absol.:

    multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

    Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—
    2.
    To bring into connection, to unite, join, connect:

    membris collatis, of an embrace,

    Lucr. 4, 1101; cf.

    ora,

    App. M. 5, p. 161, 17:

    fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

    Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

    gradum ( = congredi),

    id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

    dissimiles et dispares res in unam potestatem,

    Vitr. 2, 6, 4.—
    b.
    Trop.:

    collatis viribus,

    Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

    conferre vires in unum,

    Liv. 33, 19, 7:

    collata omnium vota in unius salutem,

    Plin. Pan. 23, 5:

    e singulis frustis collata oratio,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

    velut studia inter nos conferebamus,

    id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

    si quid res feret, coram inter nos conferemus,

    Cic. Att. 1, 20, 1:

    sollicitudines nostras inter nos,

    id. Fam. 6, 21, 2:

    rationes,

    id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

    cum hoc in viā sermonem contulit,

    id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

    cum aliquo aut sermones aut consilia,

    id. Phil. 2, 15, 38:

    consilia ad adulescentes,

    Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

    consilia dispersim antea habita,

    Suet. Caes. 80:

    injurias,

    to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

    omnes sapientes decet conferre et fabulari,

    Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

    fusi contulerimus inter nos... quid finis,

    Cic. Fin. 2, 2, 4:

    ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

    Liv. 27, 20, 4.—
    3.
    To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

    (Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

    Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

    signa cum Alexandrinis,

    id. Pis. 21, 49; cf.:

    collatis signis depugnare,

    Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

    arma cum aliquo,

    Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

    arma inter se,

    Liv. 21, 1, 2:

    castra cum hoste,

    id. 26, 12, 14; cf.:

    castra castris,

    id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

    pedem cum pede,

    to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

    pede conlato,

    id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

    gradum cum aliquo,

    id. 7, 33, 11:

    pectora luctantia nexu pectoribus,

    Ov. M. 6, 242:

    stat conferre manum Aeneae,

    Verg. A. 12, 678:

    prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

    Ov. F. 1, 569:

    collatis cursibus hastas conicere,

    Val. Fl. 6, 270:

    seque viro vir contulit,

    Verg. A. 10, 735.— Poet.:

    inter sese duri certamina belli,

    Verg. A. 10, 147:

    contra conferre manu certamina pugnae,

    Lucr. 4, 843:

    collato Marte,

    Ov. M. 12, 379.— Absol.:

    mecum confer, ait,

    fight with me, Ov. M. 10, 603.—
    b.
    Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

    non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

    Cic. Planc. 19, 48:

    pedem cum singulis,

    Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

    qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

    Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

    lites,

    to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—
    4.
    To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum:

    quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

    Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

    ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

    id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

    cum maximis minima,

    id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

    nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

    Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

    illa cum Graeciā,

    id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —
    (β).
    With inter se (rare):

    vitam inter se utriusque conferte,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20.—
    * (γ).
    With ad:

    bos ad bovem collatus,

    Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—
    (δ).
    With dat.:

    tempora praesentia praeteritis,

    Lucr. 2, 1166:

    parva magnis,

    Cic. Or. 4, 14:

    alicui illud,

    id. Inv. 2, 50, 151:

    lanam tinctam Tyriae lacernae,

    Quint. 12, 10, 75:

    ingenia ingeniis,

    Sen. Contr. 5, 33:

    illam puellis,

    Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

    nil jucundo amico,

    Hor. S. 1, 5, 44:

    (Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

    Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—
    (ε).
    With acc. only:

    tesseram hospitalem,

    Plaut. Poen. 5, 2, 88:

    conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

    exemplum,

    Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

    nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

    Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

    census,

    Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

    haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
    5.
    With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

    quam potero in verba conferam paucissima,

    Plaut. Men. prol. 6; cf.:

    in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

    id. Ps. 1, 3, 44:

    rem in pauca,

    id. Poen. 5, 4, 68; and:

    in pauca verba,

    id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

    totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

    Cic. Att. 13, 13, 1:

    ut in pauca conferam,

    id. Caecin. 6, 17:

    sua verba in duos versus,

    Ov. F. 1, 162:

    ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

    Suet. Caes. 44.— [p. 412] *
    6.
    To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

    fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

    Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.
    II.
    (Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    In gen.
    (α).
    With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

    qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

    Caes. B. G. 2, 13:

    se suaque eo,

    id. ib. 3, 28:

    se suaque in naves,

    Nep. Them. 2, 7 al.:

    iter Brundisium versus,

    Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

    suas rationes et copias in illam provinciam,

    id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

    Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

    Liv. 23, 17, 8:

    parentes illuc,

    Tac. A. 4, 46:

    se Rhodum conferre,

    Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

    se Colonas,

    Nep. Paus. 3, 3:

    quo se fusa acies,

    Liv. 9, 16, 1 al.:

    se ad Tissaphernem,

    Nep. Alcib. 5, 2; so,

    se ad Pharnabazum,

    id. Con. 2, 1:

    se in fugam,

    Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

    conicere se in pedes,

    Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

    pituita eo se umorve confert,

    Cels. 2, 12.—
    (β).
    Absol.:

    pulcre haec confertur ratis,

    is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—
    2.
    Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

    aliquem in saxum,

    Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

    corpus in albam volucrem,

    id. ib. 12, 145.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

    quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

    Cic. Lael. 1, 1:

    (Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

    id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

    qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

    id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

    se ad studium scribendi,

    id. Arch. 3, 4:

    se ad studia litterarum,

    id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

    meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

    Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

    suspitionem in Capitonem,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

    Tac. A. 4, 39:

    lamentationes suas etiam in testamentum,

    id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,
    2.
    With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).
    (α).
    With dat.:

    dona quid cessant mihi Conferre?

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    tibi munera,

    Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

    victoribus praemia,

    Suet. Calig. 20:

    puellae quinquaginta milia nummūm,

    Plin. Ep. 6, 32, 2:

    fructum alio,

    Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—
    (β).
    With ad and acc.:

    hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

    Tac. A. 3, 72:

    Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

    Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

    omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

    id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

    omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

    id. ib. 4, 3, 4:

    omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

    id. Att. 7, 1, 2:

    animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

    Cic. Off. 1, 33, 120:

    orationem omnem ad misericordiam,

    id. Lig. 1, 1.—
    (γ).
    With in:

    omnes curas cogitationesque in rem publicam,

    Cic. Off. 2, 1, 2:

    diligentiam in valetudinem tuam,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

    id. Agr. 2, 23, 60:

    in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

    id. Off. 1, 15, 48; so,

    plurimum benignitatis in eum,

    id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

    in unius salutem collata omnium vota,

    Plin. Pan. 23, 5.—
    (δ).
    With erga:

    commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

    Cic. Fam. 10, 5, 1.—
    3.
    With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

    species istas hominum in deos,

    Cic. N. D. 1, 27, 77:

    res ad imperium deorum,

    Lucr. 6, 54:

    permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

    Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

    mortis illius invidiam in L. Flaccum,

    id. Fl. 17, 41:

    suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

    Caes. B. G. 1, 40:

    sua vitia et suam culpam in senectutem,

    Cic. Sen. 5, 14:

    hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

    id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

    culpam in aliquem,

    Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

    causam in aliquem,

    id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

    causam in tempus,

    Cic. de Or. 3, 61, 228.—
    4.
    To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

    Carthaginis expugnationem in hunc annum,

    Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

    omnia in mensem Martium,

    Cic. Att. 6, 1, 24:

    aliquid in ambulationis tempus,

    id. Q. Fr. 3, 3, 1:

    eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

    id. Off. 3, 24, 93:

    quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

    Caes. B. G. 1, 40 fin.:

    alicujus consulatum in annum aliquem,

    Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

    idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

    Caes. B. C. 3, 81 fin.
    5.
    To bring on, cause, occasion, induce:

    pestem alicui,

    Col. 1, 5, 4:

    candorem mollitiamque,

    Plin. 35, 15, 50, § 175.

    Lewis & Short latin dictionary > confero

  • 20 accommodō (ad-c-)

        accommodō (ad-c-) āvī, ātus, āre,    to fit, adapt, put on, apply: coronam sibi ad caput: lateri ensem, V.: insignia, Cs.—Fig., to adjust, adapt, make fit for, accommodate: puppīs ad magnitudinem fluctuum, Cs.: oratio multitudinis est auribus accommodanda.—Esp., to attribute, ascribe as fitting: effigiem dis, Cu.—To apply, bring forward: testīs ad crimen, produce suitable witnesses: se ad rem p., devote oneself: ad alicuius arbitrium et nutum totum se, i. e. comply with; cf. ut ei de habitatione accommodes, i. e. comply with his wish.

    Latin-English dictionary > accommodō (ad-c-)

См. также в других словарях:

  • devote — 1 Devote, dedicate, consecrate, hallow mean to set apart something or less often someone for a particular use or end. Devote often implies a giving up or setting apart because of motives almost as impelling as those that demand a vow {devotes her …   New Dictionary of Synonyms

  • Devote — De*vote , v. t. [imp. & p. p. {Devoted}; p. pr. & vb. n. {Devoting}.] [L. devotus, p. p. of devovere; de + vovere to vow. See {Vow}, and cf. {Devout}, {Devow}.] 1. To appropriate by vow; to set apart or dedicate by a solemn act; to consecrate;… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • devote — I verb allot, apply, apportion, appropriate, assign, attend, be absorbed in, be attentive, be engrossed in, concentrate, concern, consecrare, consecrate, contemplate, dedere, dedicate, devovere, direct attention, focus, give attention, heed,… …   Law dictionary

  • devote — [di vōt′] vt. devoted, devoting [< L devotus, pp. of devovere, to dedicate by vow < de , from + vovere, to vow: see VOTE] 1. to set apart for a special use or service; dedicate 2. to give up (oneself or one s time, energy, etc.) to some… …   English World dictionary

  • devote — ► VERB (devote to) ▪ give (time or resources) to. ORIGIN originally in the sense «dedicate formally, consecrate»: from Latin devovere consecrate …   English terms dictionary

  • Devote — De*vote , a. [L. devotus, p. p.] Devoted; addicted; devout. [Obs.] Milton. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Devote — De*vote , n. A devotee. [Obs.] Sir E. Sandys. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Dévote — de Monaco, née en Corse, martyre au IIIème siècle, son corps fut transféré à Monaco, dont elle est la patronne. Fête le 27 février (27 janvier) …   Dictionnaire des saints

  • devote — 1580s, from L. devotus, pp. of devovere (see DEVOTION (Cf. devotion)). Related: Devoted; devoting. Second and third meanings in Johnson s Dictionary (1755) are to addict, to give up to ill and to curse, to execrate; to doom to destruction …   Etymology dictionary

  • devote — [v] commit one’s energies, thoughts allot, apply, apportion, appropriate, assign, bestow, bless, concern oneself, confide, consecrate, consign, dedicate, donate, enshrine, entrust, give, give away, hallow, hand out, occupy oneself, pledge,… …   New thesaurus

  • dévote — ● dévot, dévote adjectif et nom (latin ecclésiastique devotus, dévoué) Qui est zélé pour la religion et les pratiques religieuses : Une famille dévote. Péjoratif. Qui manifeste une dévotion ostentatoire ou hypocrite ; bigot. ● dévot, dévote… …   Encyclopédie Universelle

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»